Syndrom oszusta blokuje twoją karierę w IT? Sprawdź, jak sobie z nim radzić

Syndrom oszustwa to zjawisko psychologiczne, które dotyka wiele osób, niezależnie od ich osiągnięć czy pozycji społecznej. Osoby z imposter syndrome mogą wydawać się szczęśliwe i zadowolone ze swojej pracy, ale w środku mierzą się z trudnymi emocjami. Im wcześniej zobaczysz u siebie ten syndrom, tym szybciej możesz go pokonać, a także w przyszłości zauważyć objawy i wiedzieć, jak zareagować. Dowiedz się, na czym on polega i jak rozpoznać u siebie syndrom oszusta. 

Czym jest syndrom oszusta?

"Muszę przerobić jeszcze X kursów i przeczytać Y książek, aby zabrać głos na spotkaniu", "Nie wiem, dlaczego mam tę pracę, skoro nic nie umiem, dostałam ją przez pomyłkę", "Na pewno osoba Z wie więcej ode mnie".  Znajome są ci te zdania? Słyszysz je często, kiedy myślisz o pracy? Jeśli dręczy cię podobne zwątpienie w swoje umiejętności, to możliwe, że doświadczasz syndromu oszusta.

Wewnętrzne przekonanie, że dokonane osiągnięcia nie są wynikiem własnych umiejętności czy wysiłku, ale przypadku lub szczęścia, to właśnie syndrom oszusta. Wiele osób dotkniętych imposter syndrome, mimo osiągnięć zawodowych, nie widzą siebie w roli eksperckiej, a także nie doceniają swoich umiejętności lub zaniżają poziom wiedzy. Zjawisko to wpływa na poczucie własnej wartości, samoocenę i motywację do dalszego rozwoju. Syndrom oszusta może prowadzić do lęku, stresu, a nawet depresji.

Termin ten po raz pierwszy pojawił się w latach 80. w badaniach przeprowadzonych przez psycholożki kliniczne Pauline R. Clance i Suzanne A. Imes. Badaczki zaobserwowały, że kobiety często mają liczne obawy odnośnie do własnych kompetencji, zdolności czy szans na sukces. Podczas badania nad występowaniem syndromu oszusta zwątpienie pojawiało się bez względu na stopień naukowy, stanowisko, wynagrodzenie, osiągnięcia, zdobyte nagrody czy rozpoznawalność w środowisku. Dzisiaj wiemy, że to zagadnienie psychologiczne dotyczy także mężczyzn — jest to demokratyczne zjawisko, które nie rozróżnia płci, miejsca pracy, pozycji, poziomu doświadczenia lub posiadanych pieniędzy. 

Szacuje się, że około 70% światowej populacji doświadczyło imposter syndrome. W branży IT syndrom oszusta występuje bardzo często, powodem mogą być ciągle rosnące oczekiwania, ogromna konkurencja, niekończące się zmiany związane z szybko rozwijającą się dziedziną.

Dlaczego dotyka częściej kobiet?

W Polsce kobiety stanowią zaledwie 15% branży informatycznej — na pięciu informatyków przypada jedna informatyczka. Na świecie sytuacja wygląda trochę lepiej — kobiety stanowią około 25% całego IT. W miejscu zdominowanym przez mężczyzn kobiety mogą czuć się niewystarczająco kompetentne i doświadczone, aby zabierać głos w dyskusji lub pokazywać swoje pomysły. 

Dziewczyny nie mają wielu kobiecych wzorców w IT, przez co trudniej im jest odnaleźć się w nowej roli w całkowicie innym miejscu. Mało kobiet ma inną koleżankę, kuzynkę, mamę, które wcześniej zajmowały się programowaniem, testowaniem, game devem. 

Jakie są objawy syndromu oszusta?

Objawy osoby z syndromem oszusta mogą być różne — nie ma podziału na objawy poważniejsze i mniej. Najczęściej można spotkać się z następującymi cechami: 

• trudność z przyjmowaniem pochwał i komplementów,
• przekonanie, że osiągnięcia są wynikiem przypadku lub szczęścia,
• bagatelizowanie swoich umiejętności, pracy,
• obawa przed odkryciem jako "oszust", "oszustka",
• porównywanie się z innymi,
• poczucie niższości,
• nadmierny perfekcjonizm i nieustanne dążenie do doskonałości,
• lęk, stany depresyjne.

Jak radzić sobie z syndromem oszusta?

Osoby doświadczające syndromu oszusta mierzą się z trudnymi emocjami i uczuciami — ciągłe poczucie niewystarczalności, niska samoocena, a z czasem nawet wypalenie zawodowe. Radzenie sobie z wewnętrznym krytykiem może być trudne, ale istnieją skuteczne strategie, które pomogą pokonać to zjawisko. Jednak warto pamiętać, że wymaga to czasu, zaangażowania i pracy nad sobą. Kluczowe jest zrozumienie, że syndrom oszusta nie jest rzeczywistym odbiciem naszych umiejętności czy osiągnięć, ale wynikiem nieadekwatnych przekonań o sobie. 

Aby pokonać syndrom oszusta, warto skupić się na:

• uświadamianiu sobie własnych osiągnięć i sukcesów,
• przyjmowaniu pochwał i komplementów,
• pracowaniu nad pewnością siebie i samooceną,
• poszukiwaniu wsparcia wśród bliskich czy specjalistów.

Co jeszcze można zrobić, aby poczuć się lepiej i uwierzyć w swoje umiejętności?

Świętuj małe sukcesy

Zawsze warto zacząć od małych kroków. W docenieniu swoich osiągnięć pomoże ci prowadzenie „Dziennika Sukcesów”. Pod koniec tygodnia spisz 3 rzeczy, które udało ci się osiągnąć w tym tygodniu — może być to przerobienie kolejnego rozdziału w kursie, odezwanie się na spotkaniu, rozpoczęcie pracy nad przydzielonym zadaniem. 

W momencie zwątpienia otwórz dziennik i przypomnij sobie, jaką drogę udało ci się już pokonać.

Zbieraj dowody

Kiedy dostaniesz od kogoś wiadomość z pochwałą lub dobrym feedbackiem, to zrób zrzut ekranu i zapisz w folderze. W codziennym pędzie łatwo jest zapomnieć o dobrych słowach, które dostajesz od przełożonego, managerki lub innych osób z zespołu.

W momencie, gdy poczujesz zwątpienie i nie będziesz czuć się odpowiednią osobą w danym miejscu, to otwórz swój folder z „dowodami”. Po przeczytaniu kilku miłych słów może zrobić ci się cieplej na sercu i przypomnisz sobie o dobrych słowach, które dostajesz od innych osób.

Poznaj techniki radzenia sobie ze stresem

Syndrom oszustwa może uaktywniać się, szczególnie kiedy jesteś w nowej sytuacji, np. prezentacja przed zespołem, rozpoczęcie nowej pracy, awans. Wtedy potrzebujesz pomocy natychmiastowej, która uśmierzy kołaczące serce, chaos w głowie i wyciszy stres.

1. Techniki oddechowe i medytacja pomagają wyciszyć umysł, zredukować napięcie i obniżyć poziom stresu. Zacznij od pojedynczych, kilkuminutowych ćwiczeń, a z czasem, kiedy polubisz tę aktywność, to zwiększ częstotliwość. Na początek dobre będzie ćwiczenie z oddechu pudełkowego: 

1. wdech – 4 s,
2. wstrzymaj powietrze – 4 s,
3. wydech – 4 s,
4. wstrzymaj – 4 s,
5. powtórz od początku – maksymalnie 10 powtórzeń.

1. Ruch – czujesz, że od nadmiaru myśli zaraz wybuchniesz? Ruch i ćwiczenia fizyczne pomagają obniżyć poziom hormonów stresu w organizmie i zwiększyć produkcję endorfin, które naturalnie poprawiają nastrój. Nie musisz od razu codziennie chodzić na siłownię! Zacznij od 15-minutowego spaceru, kiedy poczujesz, że poziom stresu niebezpiecznie rośnie. Następnie dodaj lekkie ćwiczenia, np. pod koniec pracy – joga, pilates, jazda na rowerze.
2. Hobby – znalezienie zajęcia, które sprawia przyjemność, może być świetnym sposobem na odstresowanie. Ponadto masz wtedy sposób na oderwanie się od pracy. 

Rozmawiaj i szukaj wsparcia

Często, kiedy doświadczamy wewnętrznych wątpliwości czy uczuć niepewności, nasza pierwsza reakcja to chęć ukrycia tych uczuć przed światem. Boimy się, że inni zobaczą naszą "słabość" i będą nas oceniać. To właśnie milczenie i zamykanie się w sobie tylko pogłębia uczucie izolacji i samotności. 

Jeśli czujesz, że borykasz się z syndromem oszusta, pamiętaj, że nie jesteś w tym sam lub sama. Wiele osób, niezależnie od swojego poziomu doświadczenia, wieku czy pozycji, doświadcza podobnych uczuć. Rozmowa o tym z inną osobą może być niezwykle wyzwalająca, może to być przyjaciel, mentorka, terapeuta czy koleżanka z pracy. Ważne jest, aby znaleźć kogoś, kto będzie w stanie cię wysłuchać i wesprzeć. 

Mówienie o syndromie oszusta pomaga w zrozumieniu, skąd biorą się te uczucia i jak sobie z nimi radzić. Ponadto, dzięki rozmowie możesz znaleźć inne osoby, które doświadczają podobnych uczuć, ale boją się o nich mówić. Pokazując, że gotowość do otwartego rozmawiania o swoich wątpliwościach, inspirujesz innych do podjęcia podobnych kroków.

Zbuduj swoją samoskuteczność

Samoskuteczność to nie tylko wiara w siebie, ale przede wszystkim głębokie przekonanie, że posiadasz zdolności i kompetencje, aby sprostać wyzwaniom życiowym i zawodowym. To pewność, że potrafisz dobrze kierować własnym życiem, podejmować decyzje i osiągać zamierzone cele. W kontekście syndromu oszusta samoskuteczność działa jak bufor, chroniąc przed wewnętrznymi wątpliwościami i bagatelizowaniem swoich umiejętności.

Kiedy budujesz swoją samoskuteczność, uczysz się polegać na własnych umiejętnościach i doświadczeniach. Zamiast podważać swoje osiągnięcia i przypisywać je zewnętrznym czynnikom, takim jak szczęście czy pomoc innych, zaczynasz rozumieć, że to ty odpowiadasz za swój sukces.

Jak zbudować swoją samoskuteczność? Jednym ze sposobów jest kurs, który powstał w ramach badania naukowego realizowanego we współpracy z SWPS Innowacje – Zbuduj swoją samoskuteczność.

Co zyskasz dzięki kursowi od Dare IT?

1. Poznasz swoje mocne strony – kurs pomoże ci zidentyfikować i docenić twoje unikalne zdolności i talenty.
2. Nauczysz się korzystania ze wsparcia innych. Zrozumiesz, jak ważne jest otaczanie się ludźmi, którzy cię wspierają i wierzą w Twoje możliwości.
3. Poznasz techniki radzenia sobie ze stresem. Odkryjesz sprawdzone metody, które pomogą ci skutecznie radzić sobie z presją i stresem.
4. Nauczysz się, jak regulować swoje emocje, aby nie wpływały negatywnie na twoje działania i decyzje.
5. Wzmocnisz pozytywne przekonania o sobie.
6. Zmienisz podejścia do planowania – dowiesz się, jak efektywnie planować swoje działania, aby osiągać zamierzone cele.

Kurs trwa 6 tygodni, przez które realizujesz różnorodne materiały edukacyjne oraz ćwiczenia praktyczne, a także poznajesz inspirujące historie kobiet ze świata IT. Dzięki niemu nie tylko wzmocnisz swoją samoskuteczność, ale także nauczysz się, jak skutecznie radzić sobie z wyzwaniami, które stawia przed Tobą życie. 

Więcej informacji znajdziesz na stronie: https://kurs.dareit.io/home.

Syndrom oszusta – podsumowanie

Syndrom oszusta, może dotknąć każdą osobę, niezależnie od osiągnięć czy pozycji społecznej. 

Jak poradzić sobie z tym? Pierwszym krokiem jest uświadomienie sobie, że to, co czujesz, to syndrom oszusta. Następnie świętuj swoje sukcesy, niezależnie od tego, jak małe by nie były. Zbieraj pozytywne opinie i komentarze od innych – mogą być one dowodem na to, że naprawdę robisz dobrą robotę. Kiedy jeśli czujesz, że potrzebujesz wsparcia, nie krępuj się prosić o pomoc.

Przydatne w walce z imposter syndrome jest budowanie samoskuteczności, czyli pewności, że potrafisz sprostać wyzwaniom. Budując ją, uczysz się polegać na własnych umiejętnościach.